Θα μπορούσε η διάκριση μεταξύ ενός γέλιου και ενός κατσουφιάσματος να μας δυσκολέψει; Ίσως, εφόσον μεταξύ άλλων δεν καταφέρνουμε να κοιμηθούμε επαρκώς.
Μία πρόσφατη μελέτη στο Πανεπιστήμιο του Berkeley συμπεραίνει αυτό που ούτως ή άλλως μπορεί να υποψιαζόμαστε και μόνοι μας: η έλλειψη ύπνου αμβλύνει την ικανότητά μας να διαβάζουμε με ακρίβεια προσωπικές εκφράσεις.
Αυτό το έλλειμμα μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες στην καθημερινότητά μας. Ένας άυπνος γονιός που δεν καταλαβαίνει ότι το παιδί του είναι άρρωστο ή ότι πονά, ένας περαστικός στο δρόμο που μπορεί να μην συνειδητοποιεί ότι μπορεί να βρίσκεται σε κίνδυνο αν κάποιος κακοποιός με αντίστοιχη όψη τον πλησιάζει στο δρόμο.
Η αναγνώριση των συναισθηματικών εκφράσεων των άλλων αλλάζει τον τρόπο που αποφασίζουμε να αλληλεπιδράσουμε με αυτούς. Στα αναπτυγμένα κράτη τα 2/3 του πληθυσμού δεν καταφέρνουν να κοιμηθούν επαρκώς. Μαθητές, ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και άλλες πληθυσμιακές ομάδες συγκαταλέγονται σε αυτούς με διαταραγμένα ωράρια ύπνου.
Στην μελέτη που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Berkeley και δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Journal of Neuroscience, 18 υγιείς ενήλικες επισκόπησαν 70 εκφράσεις προσώπων οι οποίες ποίκιλλαν από φιλικές σε απειλητικές, στην μία περίπτωση μετά από καλό βραδινό ύπνο και στην άλλη μετά από 24 ώρες αϋπνίας. Οι μελετητές διεξήγαγαν απεικονιστικό έλεγχο του εγκεφάλου και μέτρησαν και την καρδιακή συχνότητα κατά τη διάρκεια της αναγνώρισης των προσωπικών εκφράσεων.
Ο έλεγχος με fMRI (λειτουργική Μαγνητική Τομογραφία) αποκάλυψε ότι τα άτομα που ήταν σε στέρηση ύπνου δεν μπορούσαν να διακρίνουν ανάμεσα σε απειλητικά και φιλικά πρόσωπα (διαπιστώθηκε υπολειτουργία αντίστοιχων σημαντικών γι’αυτές τις λειτουργίες κέντρων του εγκεφάλου – πρόσθια νησίδα και πρόσθιο τμήμα της έλικας του προσαγωγίου).
Επιπρόσθετα, ο καρδιακός ρυθμός των στερημένων σε ύπνο συμμετεχόντων δεν αντιδρούσε φυσιολογικά στις απειλητικές ή τις φιλικές εκφράσεις προσώπων. Βρέθηκε ότι υπήρξε “αποσύνδεση” της νευρωνικής σύνδεσης μεταξύ του εγκεφάλου και της καρδιάς που τυπικά δίνει τη δυνατότητα στο σώμα να αισθάνεται-ανταποκρίνεται σε ενοχλητικά συναισθηματικά σήματα. Φαίνεται δηλαδή ότι η στέρηση ύπνου “αποκόπτει”κατά κάποιο τρόπο την καρδιά από τα συναισθηματικά ερεθίσματα που προσλαμβάνονται στον εγκέφαλο. Όταν υπάρχει στέρηση ύπνου “Δεν μπορείς να ακολουθήσεις την καρδιά σου”(η ουσιαστικότερα η καρδιά δεν ακολουθεί τον εγκέφαλό σου).
Ως συνέπεια, οι συμμετέχοντες στη μελέτη εξελάμβαναν περισσότερα πρόσωπα από τις φωτογραφίες που έβλεπαν ως απειλητικά, ακόμα και τα φιλικά ή τα ουδέτερα.
Εξάλλου, αποτύγχαναν και στο τεστ Rorschach. Η έλλειψη ύπνου οδηγούσε τους συμμετέχοντες σε μία υπερβολική εκτίμηση της απειλής. Ίσως αυτό να βοηθά στο να εξηγήσει κανείς γιατί οι άνθρωποι που αναφέρουν ότι δεν κοιμούνται καλά είναι λιγότερο κοινωνικοί και περισσότερο μοναχικοί.
Επίσης οι ερευνητές σε αυτή τη μελέτη διαπίστωσαν ότι σε αυτούς που κοιμούνταν κανονικά η ποιότητα του ύπνου REM (Rapid eye movement- της φάσης του ύπνου που βλέπουμε όνειρα) ήταν ανάλογη με την ικανότητά τους να αναγνωρίζουν με ακρίβεια τις εκφράσεις των προσώπων. Προηγούμενες μελέτες έχουν καταδείξει ότι ο ύπνος REM βοηθά στη μείωση νευροδιαβιβαστών του στρες και απάλυνσης συναισθηματικά επώδυνων αναμνήσεων.
Φαίνεται έτσι ότι η φάση του ύπνου που βλέπουμε όνειρα είναι ένα είδος επανεκκίνησης του μαγνητικού βορά της συναισθηματικής μας πυξίδας ενώ μας βοηθά να τοποθετούμαστε καλύτερα, ρεαλιστικότερα απέναντι στο περιβάλλον μας. Ας κοιμηθούμε λοιπόν περισσότερο!