Είναι συχνό για τους  θεραπευόμενους να τρέφουν  αισθήματα για τον  ψυχοθεραπευτή τους. Μερικοί  μπορεί να τον αγαπούν σαν  γονιό. Αισθάνονται  ασφαλείς  και προστατευμένοι. Τους  αρέσει που έχουν κάποιον που  τους φροντίζει,  που ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους και που δεν απαιτεί πολλά ως αντάλλαγμα.  Μερικοί άλλοι βλέπουν στο πρόσωπο του θεραπευτή ένα ιδανικό φίλο, ένα άτομο  που τους κατανοεί και δεν τους απορρίπτει. Κάποιοι άλλοι αναπτύσσουν ερωτικά και  ρομαντικά συναισθήματα για το θεραπευτή τους και φαντασιώνονται ακόμα και  σεξουαλική σχέση ή γάμο.

Αν ένας θεραπευόμενος αισθανθεί ότι μπορεί να έχει ξεκινήσει να ερωτεύεται το θεραπευτή του μπορεί να αρχίσει να αγχώνεται. Τα συναισθήματα αυτά όμως είναι κατανοητά, πολλές φορές δε, απολύτως αναμενόμενα. Οι θεραπευτές τείνουν να μην είναι επικριτικοί, είναι υπομονετικοί, καλοί ακροατές, δείχνουν να καταλαβαίνουν. Ξοδεύουν χρόνο και προσπάθεια να γνωρίσουν το θεραπευόμενο, να τον κατανοήσουν, να εστιάσουν στα καλά του στοιχεία.

Λόγω αυτού του τύπου της σχέσης (που εν πολλοίς είναι εκουσίως μονόδρομη) οι θεραπευτές τις περισσότερες φορές παρουσιάζονται εξαιρετικά υγιείς, σχεδόν ιδανικοί. Ποιος δεν θα επιζητούσε μία τέτοια σχέση; Ποιος δεν θα ήθελε ένα τέτοιο σύντροφο; Φαίνεται παράξενο που κάποιος θεραπευόμενος μπορεί να αξιολογήσει θετικά μία τέτοια σχέση και έπειτα να θέλει να την συνεχίσει και στο σπίτι του;

Για τους θεραπευόμενους μία σημαντική δύναμη που παίζει ρόλο σε αυτή τη διαδικασία είναι η μεταβίβαση. Μία θεραπευόμενη η οποία πάντα ένοιωθε αγνοημένη και απορριπτέα από τον πατέρα της αρχίζει να ερωτεύεται το θεραπευτή της, διότι την προσέχει πάρα πολύ και προσπαθεί να κατανοήσει τον εσωτερικό της κόσμο χωρίς να την κρίνει. Γι’αυτή τη γυναίκα λοιπόν η διαδικασία της ψυχοθεραπείας μετουσιώνεται στην αποδοχή και τη στήριξη που της έλειπε όλη της τη ζωή.

Η μεταβίβαση είναι μία διαδικασία κατά την οποία εκφράζονται στο πρόσωπο του ψυχοθεραπευτή ποικίλα συναισθήματα του θεραπευόμενου, που δεν δικαιολογούνται από την πραγματική σχέση προς τον ψυχοθεραπευτή, αλλά πηγάζουν από σχέσεις του παρελθόντος, από άλυτες συγκρούσεις με τους γονείς ή από ασυνείδητες επιθυμίες και τώρα τους δίνεται η ευκαιρία να αναζωογονηθούν σε μια νέα σχέση και να απευθυνθούν σε ένα νέο πρόσωπο.

Η μεταβίβαση παρουσιάζει μία σημαντική ευκαιρία στη θεραπεία. Είναι ένας πολύ ηχηρός τρόπος να καταδειχθούν αυτά τα προβλήματα  τα οποία πρέπει να δουλευτούν. Είναι τα ανολοκλήρωτα κομμάτια του ασθενούς, αυτά που τον εμποδίζουν να προχωρήσει προς την ωριμότητα.

Εφόσον οι θεραπευόμενοι ή οι θεραπευτές σταματούν πρόωρα τη θεραπεία, χάνουν μία σημαντική ευκαιρία: να εργαστούν αποτελεσματικά, να εκμεταλλευτούν τη θεραπευτική διαδικασία, να επιμείνουν πάνω στη έκφραση, την αποδοχή και τη νοηματοδότηση των συναισθημάτων τους.

Πως θα μπορούσε να λειτουργήσει ο θεραπευόμενος

Υπάρχει ο πειρασμός ο θεραπευόμενος να προσπαθήσει να να αγνοήσει  ή να απορρίψει τα συναισθήματά του. Είναι πειρασμός να σταματήσει τη θεραπεία. Ένας θεραπευόμενος που συνειδητοποιεί ότι τρέφει αισθήματα για το θεραπευτή του βρίσκεται σε μία θέση άβολη και αγχογόνο.

Είναι σημαντικό ο θεραπευόμενος να εκφράζει τα συναισθήματά του για το θεραπευτή. Αυτή μπορεί να είναι μία σημαντική στιγμή και για τους δύο, διότι αποκαλύπτεται ότι κάτι βαθύ βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της συναισθηματικής ζωής του θεραπευόμενου, κάτι το οποίο πρέπει να διερευνηθεί περαιτέρω.

Μία τέτοια συζήτηση μπορεί να φαίνεται αρχικά παράξενη, άβολη ίσως και ντροπιαστική ακόμα, αλλά μπορεί, εφόσον εξελιχθεί να αποδειχθεί βαθιά θεραπευτική. Ο θεραπευόμενος μπορεί να αρχίσει με μία φράση όπως, “θα ήθελα να μιλήσουμε για εμάς¨ ή  “Νιώθω συναισθήματα για εσάς που με κάνουν να μην αισθάνομαι άνετα.”

Ένας καλός θεραπευτής θα ξέρει πως να αντιμετωπίσει μία τέτοια κατάσταση. Οι  περισσότεροι θεραπευτές πρέπει και είναι εκπαιδευμένοι να ανταποκρίνονται σε εξομολογήσεις και συναισθήματα που έχουν να κάνουν με την αγάπη, τον έρωτα και την τρυφερότητα.

Πάντα ο θεραπευτής πρέπει να βοηθά τον θεραπευόμενο να εξερευνήσει αυτές τις επιθυμίες και τα συναισθήματα από τα οποία προέρχονται. Συχνά οι επιθυμίες αυτές είναι εκφάνσεις βιωμένου πόνου, ψυχικού τραύματος ή πρόωρης απώλειας σημαντικού άλλου κατά την παιδική ηλικία. Όταν ο θεραπευόμενος κατανοεί την προηγούμενη ιστορία αυτών των γεγονότων, την επίδρασή τους στη ζωή του και τα αποτελέσματά τους, το ερωτικό συναίσθημα συνήθως υφίεται και συνήθως σταδιακά αντικαθίσταται από μία διαδικασία εσωτερικής επίγνωσης και έπειτα αλλαγής.

Είναι σημαντικό να προσπαθεί να διερευνήσει και να κατανοήσει κανείς τις ρίζες αυτών των συναισθημάτων, το γιατί προκύπτουν τόσο ισχυρά τη συγκεκριμένη στιγμή στο παρόν, το πως αφορούν την ιστορία του θεραπευόμενου και τις περιστάσεις της στιγμής. Ο θεραπευόμενος πενθεί το γεγονός πως οι ανάγκες του δεν έχουν ακόμα καλυφθεί και δεν αντιμετωπίζονται στο παρόν. Ο θεραπευτής δημιουργεί μαζί με το θεραπευόμενο ένα πλάνο για το πως θα αντιμετωπιστούν με υγιή τρόπο.

Με άλλα λόγια, διερευνάται το γιατί ο θεραπευόμενος νιώθει τα συγκεκριμένα συναισθήματα για το θεραπευτή, το αν έχει νιώσει αντίστοιχα στο παρελθόν και το πως μπορεί να λάβει αυτό που ζητά με υγιή τρόπο αφού ο θεραπευτής δεν αποτελεί διαθέσιμη επιλογή.

Τι θα ήταν καλό να αποφύγει ο θεραπευόμενος

Ο θεραπευόμενος σε κάθε περίπτωση είναι καλό να αποφύγει την εκδραμάτιση. Είναι καλό δηλαδή να αποφύγει την πραγματοποίηση των συναισθήματων του και τη σύναψη ερωτικής ή φιλικής σχέσης με το θεραπευτή του, ακόμα και μετά από σημαντικό χρονικό διάστημα της ολοκλήρωσης της θεραπείας. Ακόμα όμως και αν αυτό συμβεί, ακόμα και αν ο θεραπευόμενος προσπαθήσει να πραγματοποιήσει τους μύχιους πόθους του, ο θεραπευτής έχει την ευθύνη να μην ξεπερνά ποτέ αυτή τη νοητή γραμμή της επαφής έξω από το θεραπευτικό πλαίσιο.

Η άσχημη αντίδραση του θεραπευτή

Δυστυχώς κάποιες φορές όταν κανείς μοιράζεται τα συναισθήματά του μπορεί να αντιμετωπίσει άσχημη αντίδραση. Οι λόγοι γι’αυτό είναι ποικίλοι. Μπορεί ο θεραπευτής να είναι εκπαιδευμένος σε κάποια συγκεκριμένη τεχνική, αλλά όχι στο να αντιμετωπίζει θέματα συναισθηματικής φύσεως με το θεραπευόμενό του. Μπορεί να μην έχει πραγματοποιήσει προσωπική θεραπεία ώστε να βοηθηθεί στην αντιμετώπιση των δικών του συναισθημάτων και να βοηθηθεί στην αποφυγή της απλής αντιδραστικότητας εκ μέρους του (ανεπεξέργαστης αντίδρασης στα συναισθήματα ή συμπεριφορά του θεραπευόμενου). Ή μπορεί η αποκάλυψη εκ μέρους του θεραπευόμενου να διακινεί κάποια προσωπική συναισθηματική χορδή, κάποιο σημαντικό προσωπικό γεγονός το οποία αντιμετωπίζει κατά τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Τέλος, μπορεί να εκλωβίζεται και ο ίδιος σε αντίστοιχη θέση με αυτή του θεραπευόμενου (να αισθάνεται, ερωτική έλξη προς αυτόν) και η αντίδρασή του να είναι μία βεβιασμένη προσπάθεια αποφυγής μίας ευαίσθητης περιοχής επικοινωνίας που δυσκολεύεται να διαχειριστεί.

Ανεξάρτητα από την αιτία, μία άσχημη αντίδραση εκ μέρους του θεραπευτή αφορά περισσότερο τον ίδιο, παρά το θεραπευόμενο.

Το να εκφράζει κανείς τα συναισθήματά του, το θυμό, την οργή, την ευγνωμοσύνη, ή τον έρωτά του για το θεραπευτή και ο θεραπευτής του να μην μπορεί να τα υποδεχθεί και να τα επεξεργαστεί μαζί με το θεραπευόμενό του είναι κεφαλαιώδες πρόβλημα για τη θεραπεία. Είναι σα να εμπιστεύεται κανείς τη ζωή του σε ένα χειρουργό που δεν αντέχει το αίμα. Η άμεση, η καθαρή επικοινωνία είναι σημείο κλειδί. Οι θεραπευόμενοι πρέπει να ενισχύονται να εκφράζουν τα πάντα: τις πιο παράξενες σκέψεις,τα πιο εσωτερικά συναισθήματα που μπορεί να έχουν. Το γεγονός ότι μπορεί να θέλουν να χτυπήσουν ή να αγκαλιάσουν το θεραπευτή τους, να τον πλησιάσουν ή να απομακρυνθούν από αυτόν. Αυτά τα συναισθήματα, οι ιδέες και οι παρορμήσεις είναι που επηρεάζουν τους ανθρώπους και η έκφραση, η νοηματοδότησή τους, η αποδοχή τους και η αναπλαισίωσή τους είναι αυτό που κάνει τη θεραπεία να είναι αποτελεσματική και εξελισσόμενη.