Εισαγωγή
Η Διπολική Διαταραχή, ανήκει στις διαταραχές της διάθεσης. Είναι διαταραχή που προκαλεί στο άτομο σημαντική επιβάρυνση, είναι χρόνια και υποτροπιάζουσα. Είναι ευρύτερα γνωστή και ως “μανιοκατάθλιψη“. Χαρακτηρίζεται από “δυο ακραίες πολικές καταστάσεις”, την “μανία” και την “κατάθλιψη”, με τα μεσοδιαστήματα να περιλαμβάνουν περιόδους φυσιολογικής διάθεσης (ή νορμοθυμίας όπως αλλιώς λέγεται). Σε αυτές τις ακραίες καταστάσεις της διάθεσης που ονομάζονται και “φάσεις”, οι ασθενείς παρουσιάζουν περιόδους μανίας που εναλλάσσονται με περιόδους σοβαρής κατάθλιψης. Πολλές φορές μπορεί να παρουσιάζουν και “μεικτά επεισόδια” δηλαδή φάσεις κατά τις οποίες να επικρατούν συμπτώματα από τον ένα πόλο (π.χ. της μανίας), ταυτόχρονα με κάποια συμπτώματα από τον άλλο “πόλο”(της κατάθλιψης). Συνήθως αυτοί οι άνθρωποι με μεικτά επεισόδια επιβαρύνονται περισσότερο και παρουσιάζουν ανάγκη πιο στενής παρακολούθησης.
Σημασία
Η Διπολική Διαταραχή, κατατάσσεται ως 6η σημαντικότερη αιτία παθογένειας που προκαλεί ανικανότητα (WHO 1999), με τους διπολικούς ασθενείς να παρουσιάζουν x4 φορές μεγαλύτερη αναπηρία (disability) από το γενικό πληθυσμό. Τα ποσοστά εμφάνισης κυμαίνονται από 1-3% στις ΗΠΑ. Ένα υπολογίσιμο ποσοστό ασθενών λαμβάνουν τη διάγνωση των υποτροπιαζόντων επεισοδίων κατάθλιψης, για να αποδειχθεί τελικά πως πάσχουν από διπολική διαταραχή. Αν η διαταραχή αυτή δεν αντιμετωπιστεί, οδηγεί σε οικογενειακά, κοινωνικά και επαγγελματικά προβλήματα, συχνά δε σχετίζεται με σημαντικό κίνδυνο κατάχρησης ουσιών και αυτοκαταστροφικότητας (25% κάνουν τουλάχιστον μία απόπειρα αυτοκτονίας με ποσοστά μεγαλύτερα του 2% κατ’ έτος). Το άμεσο κόστος της Διπολικής Διαταραχής είναι μεγαλύτερο από το κόστος της κατάθλιψης, του Σακχαρώδους Διαβήτη, των παθολογικών νοσημάτων.
Ορισμός
Η Διπολική Διαταραχή περιλαμβάνει σύμφωνα με την Ψυχιατρική νοσολογία δυο επιμέρους βασικές διαταραχές. Τη Διπολική Ι και τη Διπολική ΙΙ διαταραχή. Στη Διπολική τύπου Ι εμφανίζονται μανιακά και καταθλιπτικά επεισόδια με ενδιάμεσα μεσοδιαστήματα φυσιολογικής διάθεσης. Η διάγνωση τίθεται όταν συμβεί ένα μανιακό επεισόδιο ενώ συχνά παρατηρούνται και επεισόδια σημαντικής κατάθλιψης. Στη Διπολική Διαταραχή τύπου ΙΙ παρουσιάζονται επεισόδια υπομανίας, μπορεί να μην είναι απαραίτητη η νοσηλεία του ασθενούς, συνήθως η νόσηση διαρκεί μικρότερο χρονικό διάστημα και δεν υπάρχουν ψυχωτικά συμπτώματα. Η Διπολική Διαταραχή Ι εμφανίζεται περίπου στο 0,5-1,6% του γενικού πληθυσμού και η διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ περίπου στο 0,5%, με τα ποσοστά αυτά να θεωρούνται στην πραγματικότητα μεγαλύτερα για τη διπολική ΙΙ διαταραχή σύμφωνα με νεότερες μελέτες. Παρά την διαθεσιμότητα αποτελεσματικών θεραπειών, ένα τμήμα των ασθενών λαμβάνουν αγωγή (περίπου 27%).
Διάγνωση
Μανία
Για τη διάγνωση της μανίας, 3 ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε ημέρα και για διάστημα >7 ημερών. Τα συμπτώματα του μανιακού επεισοδίου συμπεριλαμβάνουν:
- Ανεβασμένη διάθεση
- Ευερέθιστη διάθεση
- Αυξημένη αυτοεκτίμηση ή ιδέες μεγαλείου
- Μειωμένη ανάγκη ύπνου
- Φυγή/καταιγισμό ιδεών
- Αυξημένες κοινωνικές δραστηριότητες ή επαφές
- Εύκολη διάσπαση της προσοχής
- Ψυχοκινητική ανησυχία/διέγερση
- Λογόρροια
- Επικίνδυνες συμπεριφορές
- Αυξημένες σεξουαλικές δραστηριότητες
Κατάθλιψη
Για τη διάγνωση της κατάθλιψης, 5 ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα πρέπει να είναι παρόντα κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, σχεδόν κάθε ημέρα και για διάστημα >2 εβδομάδων. Τα συμπτώματα του καταθλιπτικού επεισοδίου συμπεριλαμβάνουν:
- Καταθλιπτική διάθεση, άγχος, αίσθημα κενού
- Διαταραχές του ύπνου
- Απώλεια ενέργειας & κόπωση
- Διαταραχές της όρεξης
- Αίσθημα απελπισίας ή απαισιοδοξίας
- Αισθήματα ενοχής & αναξιότητας
- Δυσκολία στη συγκέντρωση και τη μνήμη
- Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης (σε δραστηριότητες που θεωρούνταν προηγουμένως ευχάριστες)
- Ανησυχία ή ευερεθιστότητα
- Χρόνιο πόνο ή άλλα επίμονα σωματικά συμπτώματα
- Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας ή απόπειρες αυτοκτονίας
